Nieuwsblog.

Uit recent onderzoek blijkt dat volwassen mannelijke Neanderthalers meestal tussen de 1,60 en 1,70 meter lang waren, terwijl vrouwelijke Neanderthalers vaak iets kleiner waren, met een gemiddelde lengte van ongeveer 1,50 tot 1,60 meter. Toch roept een andere vondst – de Fircon vuistbijl – veel meer vragen op dan we misschien hadden verwacht. Hoe konden die mensen die grote vuistbijl handelen en waarom?

In het artikel over de Fircon Vuistbijl op deze website, op de begin pagina, wordt een raadsel gepresenteerd: de amateurarcheoloog Klaas Geertsma vraagt zich af of Tjerk Vermaning, die deze vuistbijl in Nederland ontdekte, in zijn tijd al op de hoogte was van het bestaan van dit type gereedschap. Geertsma is niet de enige die zich deze vraag stelt. De opvallende gelijkenis tussen de Fircon-vuistbijl gevonden in Nederland Hijken en die uit Kent, Engeland, roept meerdere interessante vragen op.

Waarom lijkt deze Fircon Vuistbijl in Nederland zo sterk op die uit Kent, Engeland?
Zijn deze vuistbijlen toevallig overeenkomstig, of kunnen ze wijzen op een grotere culturele uitwisseling tussen de vroege menselijke populaties van Europa? Het zou kunnen dat er migratie of handel plaatsvond tussen verschillende regio’s, of misschien werden deze gereedschappen verspreid via een gemeenschappelijke technische traditie.

Waarom heeft de Fircon ontdekking van Vermaning zo weinig discussie opgeroepen in de archeologische wereld?
Vermaning’s vondst zou potentieel nieuwe inzichten kunnen bieden in de vroege Europese geschiedenis. Waarom heeft deze Fircon ontdekking geen brede discussie of aandacht getrokken in de academische kringen? Dit roept vragen op over de rol van archeologen, de manier waarop ontdekkingen gedeeld en erkend worden, en de snelheid waarmee nieuwe bevindingen geïntegreerd worden in het bredere onderzoek als valsheid?

Geertsma hoopt dat verder onderzoek in de toekomst meer duidelijkheid zal verschaffen over de Fircon-vuistbijl van Hijken. Dit zou niet alleen de kennis over prehistorische gereedschappen kunnen vergroten, maar ook nieuwe licht werpen op de culturele en technologische uitwisselingen tussen vroege menselijke populaties in Europa.

Wat denken jullie?
Is er een verband tussen de vuistbijlen uit Nederland en Engeland? Of gaat het om toevallige gelijkenissen zonder diepere betekenis? Zou de Fircon-vuistbijl misschien een belangrijkere ontdekking kunnen zijn dan tot nu toe erkend is? Deel je gedachten en hypotheses in de reacties hieronder!

De Zandafgravingsgroeve Schuilenburg was een zandafgravingsgebied waar zand werd gewonnen voor verschillende doeleinden, zoals de bouwsector. Zandafgravingsgroeven bevinden zich vaak in gebieden waar zand van goede kwaliteit aanwezig is. Deze groeven werden vroeger veel gebruikt voor de productie van bouwmaterialen. In zo’n gebied kan door de zandwinning een meer van water ontstaan, met een steile oever.

Uit de bovenste rand lagen van de oeverwal van deze afgraving kwamen waarschijnlijk enkele vuursteen werktuigen uit het keizand laag naar beneden gerold. Deze werden ontdekt door amateurarcheologen van APAN. Later was op een gegeven moment de bovenste laag van het dekzand weggegraven met graafmachines, waarschijnlijk met het doel om de onderliggende keileem te winnen voor gebruiken voor een steenfabriek. Door het verwijderen van die dekzand kwam er een keizandbodem bloot te liggen. Op ongeveer 30 a 50 meter van de oever werden daar door amateurarcheologen artefacten gevonden, die in het keizand zichtbaar aan de oppervlakte lagen. De afstand tussen de oeverwal en de vondst locatie geeft aan, dat het waarschijnlijk over een groot verspreid Neanderthaler kamp kon gaan van herhaalde terug keer door Neanderthalers. Daarnaast is er door de wetenschap nog wel gegraven, maar op een verder afstand van die vondsten. Dat zelfs ook nog iets opgeleverd maar was niet voldoende om te bevestigen dat het Mp was. De term ‘Incerto Facto’ is uitgesproken.

De vondst van deze artefacten leidde door de amateurarcheologen tot een zoektocht in het gebied, waarbij op afstand van de groeverand artefacten werden ontdekt.

In de discussie Schuilenburg strand de discussie op deze blog momenteel op een patstelling tussen keizand en keileem bodem waaruit die vondsten zouden zijn gedaan. Zoals de praktijk ons heeft geleerd 99% komt uit het keizand. Schuilenburg zo ook verklaren de amateurarcheologen van de APAN.

Daarom, hieronder nog enkele afbeeldingen van artefacten die mogelijk toch op het plateau in het keizand van Schuilenburg zijn gevonden door de amateurarcheologen.

De vinders van deze vondsten beweren dat het uit keilzand kwam waarvan het dekzand pas was verwijderd. Pas later na het vinden van deze vondsten heeft het plateau gediend om dieper keileem te winnen voor vermoedelijk een steen fabriek.

In de vroege jaren tachtig bezochten de amateurarcheologen Peter Mekkes en zijn vrouw de groeve Schuilenburg en ze vermoedden een Midden-Paleolithisch vindplaats te hebben ontdekt in de groeve. Deze vondsten werden getoond aan archeoloog Jan Evert Musch, die deze bevinding bevestigde. De gebroeders Henk en Klaas Geertsma kwamen in contact met Musch en kregen het advies van hem om de groeve Schuilenburg nabij het Friese dorp Eastermar (Oostermeer) te verkennen. Henk Geertsma, woonachtig in Broeksterwoude, kwam al snel terug met een doos vol vondsten, waaronder twee prachtige ‘Smilder spitsen’. Deze ontdekking in ’86 en ’87 bevestigde het vermoeden van Midden-Paleolithische vondsten, daterend uit de Eemien of net daarna, en dat kon een doorbraak betekenen in de zaak Vermaning. Hoewel er nog geen duidelijke vuistbijlen werden gevonden in Schuilenburg, kon de datering Midden-Paleolithicum zijn vanwege de bodemlaag waarin ze zijn gevonden. Het idee van een subcultuur binnen deze lange tijdspanne zonder vuistbijlen, maar met vele schaven, werd overwogen. Het idee van een Neanderthaler verblijfplaats ter plekke zorgde voor opwinding bij de determinatie. Door de hoeveelheid aan vondsten en het ‘verse’ karakter ervan.

Er werd een geïmproviseerde tent opgezet op de locatie met dekzand om te voorkomen dat sneeuw en regen de opgraving zou verstoren. Een groot oppervlakte was vrijgemaakt en nog meer artefacten werden ontdekt in de keizandlaag eronder. De vondsten waren gelokaliseerd op een specifiek deel van het afgeschaafde vlak, wat leek op een oorspronkelijke plaats van een kampement van mogelijk Neanderthalers. Dit leidde tot vondsten, waaronder prachtige ‘Smilderspitsen, genoemd naar de vindplaats in Smilde zoals beschreven door Vermaning. Hierdoor kon de datering van de vondsten nauwkeuriger worden vastgesteld, als uit het Midden-Paleolithicum, Eemien-tijdperk of kort daarna. Dit was een belangrijke doorbraak in de zaak Vermaning, waar zowel hij als anderen hoopvol over waren na het zien van de twee spitsen. Tjerk Vermaning was emotioneel toen hij dit nieuws hoorde. Het viel op dat de artefacten verspreid lagen in een ovale cirkel, wat de suggestie wekte dat het mogelijk om een Neanderthaler hut zou kunnen gaan. Een opgraving werd gepland en uitgevoerd, in de winter van 1988/’89. De opgraving duurde drie weken met het onderzoek door de Rijksdienst Oudheidkundig Bodemonderzoek onder leiding van professor Dr. Henk Kars. Er was hoop op een doorbraak in onderzoek naar het Midden-Paleolithicum.

De term ‘Incerto Facto’, wat de beperktheid van kennis aanduidt, werd uitgesproken tijdens een bezoek aan de opgraving Schuilenburg in 1988. Dit bracht de opwinding tot bedaren. Op die dag, 15 december, tijdens het bezoek van een Paleo-deskundige aan de opgraving Schuilenburg, was het duidelijk dat de deskundige archeoloog, die bekend stond om zijn uitgebreide kennis, moest toegeven aan zijn eigen beperkte kennis. Dit moment, opende de ogen van iedereen die betrokkenen was als APAN amateurarcheoloog bij de opgraving. Het feit dat zelfs de meest geleerde mensen in de archeologie van Nederland nog veel te leren hebben, resulteerde in een teleurstelling. En daarmee was deze vindplaats afgeschreven voor het bewijs van de aanwezigheid van een Neanderthaler kamp in Schuilenburg.